65. Nguồn Bản Cải ( Bản Bon, Cò Cọi )

Vị trí. Bản Cải, xã Sơn A, huyện Văn Chấn. Từ km 4 cách Nghĩa Lộ về phía bắc theo đường 11 rẽ về phía tây độ 2km đến Bản Cọi, đi tiếp 100m, rồi rẽ về phía nam sẽ đến.

j = 21o38’00"; l = 104o29’40".

Dạng xuất lộ. Nước chảy lên từ bãi bồi mới trong thung lũng Nậm Cải thành nhiều mạch lộ, lưu lượng 14 l/s.

Lịch sử. Nguồn nước đã được mô tả khá chi tiết trong công trình của M. Autret năm 1941 [2] dưới tên gọi Bản Phay với những đặc điểm sau: nước nóng 44-45oC, có chứa nhiều khí, xuất lộ thành 5 mạch trên một khu đất bán kính 100 m. Mạch chính có lưu lượng 40-50 m3/h.

Đoàn 20 G đã đưa lên bản đồ địa chất 1:200000 tờ Yên Bái năm 1971. Về sau Đoàn 54 và nhiều đơn vị địa chất khác cũng đã đến khảo sát.

Tính chất lý - hóa. Có 3 mẫu nước do Viện Pasteur Hà Nội (1940), Đoàn 54 (1971) và trường ĐHDK HN phân tích cho kết quả như sau (mẫu số 1 đã được chuyển sang dạng ion).

Chỉ tiêu phân tích

Mẫu 1 (30/11/40) (mạch chính)

Viện Pasteur HN

Mẫu 2 (4/71)

Đoàn 54

Mẫu 3

Trường ĐHDK HN

Tính chất vật lý

 

trong, không mùi, vị lợ

trong, không mùi, vị lợ

 

T = 44,5oC

   

pH

6,7

6,0

7,41

Cặn khô, mg/l

2700

 

2461

Độ khoáng hoá, mg/l

 

2464,4 (tổng ion)

2580,66 (tổng ion)

Anion

mg/l

mge/l

mg/l

mge/l

mg/l

mge/l

HCO3-

144,0

2,35

294,0

4,818

305,09

5,0

Cl-

6,10

0,171

16,6

0,468

21,48

0,606

SO42-

1330,0

27,72

1475,4

30,720

1537,0

32,0

PO43-

1,64

0,024

 

 

 

 

F-

 

 

 

 

1,42

0,075

Br-

 

 

 

 

3,0

0,038

I-

 

 

 

 

2,1

0,017

Cộng

1481,74

30,265

1786,0

36,006

1870,09

37,737

Cation

mg/l

mge/l

mg/l

mge/l

mg/l

mge/l

Na+

46,8

2,02

82,2

3,58

124,93

5,434

K+

7

0,18

       

Ca2+

482,0

24,05

511,0

25,5

490,90

24,496

Mg2+

85,0

6,99

83,30

6,855

94,2

7,747

Fe2+

0,56

0,02

1,9

0,068

   

Al3+

2,7

0,3

 

 

0,54

0,06

Cộng

624,06

33,56

678,4

36,003

710,57

37,737

Các hợp phần khác, mg/l

H2SiO3 =68,9

CO2 = 123,2

H2SiO3 =61,75

H4PO4 =45

CO2 = 222,6

Kiểu hoá học. Nước sulfat calci - magnesi, khoáng hoá vừa.

Xếp loại. Nước khoáng silic - iođ, nóng vừa.

Tình trạng sử dụng. Năm 1943 bác sĩ Lê Khắc Quyền đã nghiên cứu thử nghiệm sử dụng NK Bản Cải để chữa bệnh [23] (tiếc rằng chúng tôi chưa sưu tầm được văn liệu này). Dân địa phương đã xây thành một cái giếng để tắm rửa.