Đánh giá biến động Cửa Hới, Sông Mã qua tư liệu viễn thám đa thời gian và bản đồ địa hình giai đoạn 1965-2017

Vũ Văn Hà¹, Phạm Quang Sơn¹, Nguyễn Công Quân^1,2,
Nguyễn Minh Quảng^1,2, Đặng Xuân Tùng³

¹Viện Địa chất, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam; ²Học viện Khoa học công nghệ, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam; ³Trường Đại học Calabria, Italy

Tác giả liên hệ: ha_vv@yahoo.com

Tóm tắt: Châu thổ sông Mã là đồng bằng lớn thứ 3 Việt Nam, sau đồng bằng sông Mê Công và đồng bằng sông Hồng. Sông Mã được bắt nguồn từ tỉnh Điện Biên, chảy qua Lào sau đó đi qua địa phận tỉnh Thanh Hóa rồi đổ ra biển tại các huyện ven biển thuộc vùng đông bắc tỉnh Thanh Hóa. Sông Mã đổ ra biển qua bốn cửa sông, cửa lớn nhất là cửa Hới, nơi có nhiều biến động bởi hoạt động của dòng sông cũng như hoạt động khai thác, chỉnh trị của con người. Trên cơ sở giải đoán tư liệu ảnh viễn thám gồm các thế hệ ảnh vệ tinh Landsat MSS, TM, ETM, OLI và bản đồ địa hình UTM từ năm 1965 đến năm 2017 đã xây dựng các bản đồ biến động của 5 giai đoạn (1965-1975, 1975-1990, 1990-2001, 2001-2009, 2009-2017) và bản đồ phân bố không gian vùng biến động cửa Hới (1965-2017). Nhìn chung vùng cửa sông Mã có nhiều biến động phức tạp. Từ 1965 đến nay cửa sông có xu hướng liên tục tiến ra biển và mở rộng mạnh nhất vào giai đoạn 1975-1990.

Từ khóa: Cửa Hới, Sông Mã, đánh giá biến động, đa thời gian

Summary

Variation of Hới river mouth of the Mã river based on the analysis of multi-temporal remote sensing images and topographical maps

Vũ Văn Hà, Pham Quang Sơn, Nguyễn Công Quân, Nguyễn Minh Quảng, Đặng Xuân Tùng

The Mã River Delta is the third largest in Vietnam after the Mekong Delta and the Red River Delta. The Mã River begins from Điện Biên province through Laos to Thanh Hóa province and pours into the sea at the northeastern coastal districts of Thanh Hóa province. The Mã River flows into the sea through four river mouths, the largest ones is the Hoi river mouth, where happen many fluctuations by river activities as well as the exploitation and irrigation works by human. Based on the interpretation of remote sensing image data i.e. Landsat MSS, TM, ETM, OLI and UTM topographic maps from 1965 to 2017, the variation maps of 5 periods (1965-1975, 1975-1990, 1990-2001, 2001-2009, 2009-2017) and the spatial variation maps of the Hới river mouth area (1965-2017) were developed. In general, the Mã River mouth has many complicated variations. From 1965 until now, the river mouth has tended to move towards the sea and expanded the most in the period 1975-1990.

Keywords: Hới river, Mã river, Variation, topographical maps