CHỈ SỐ XÁO TRỘN MÔI TRƯỜNG KARST VÀ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ, BẢO TỒN TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN TẠI VƯỜN QUỐC GIA       PHONG NHA - KẺ BÀNG

VŨ THỊ MINH NGUYỆT¹, TỐNG PHÚC TUẤN²,
NGUYỄN THỊ THẢO¹, TRẦN THỊ NHUNG², NGUYỄN MINH QUẢNG¹

¹Viện Địa chất, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ VN

²Viện Địa lý, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ VN

Tóm tắt: Karst là một dạng cảnh quan môi trường đặc biệt, có thể mang lại nhiều nguồn lợi về kinh tế, khoa học, giáo dục, giải trí và thẩm mỹ. Nguồn tài nguyên thiên nhiên này rất dễ bị xáo trộn và tổn thương do các hoạt động nhân sinh. Chỉ số xáo trộn môi trường karst (KDI) đã và đang được áp dụng tại các khu vực karst trên thế giới nhằm đánh giá các tác động của các hoạt động nhân sinh và cung cấp thông tin cho việc quản lý và bảo vệ cảnh quan karst. KDI lần đầu tiên được áp dụng và cải biến phù hợp với điều kiện đặc thù của Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng (VQG PNKB). Kết quả nghiên cứu đã xây dựng và lượng hóa được bộ chỉ thị KDI tại VQG PNKB gồm 27 chỉ thị thuộc các nhóm địa mạo-địa chất, thủy văn, không khí, sinh vật và phát triển kinh tế-xã hội. KDI ở VQG PNKB có giá trị từ 0,12 đến 0,4 theo phân bố không gian từng khu vực khác nhau, thể hiện môi trường karst tại VQG PNKB được bảo tồn tốt. Các chỉ thị có giá trị điểm số gây xáo trộn cao đã được nhận dạng, đây là cơ sở thông tin giúp các nhà quản lý triển khai các giải pháp hiệu quả và phù hợp để bảo tồn cảnh quan karst tại VQG PNKB. Kết quả nghiên cứu này là tiền đề áp dụng KDI tại các khu vực karst tại Việt Nam nhằm quản lý hiệu quả nhất trên thực tế đồng thời cung cấp thông tin để đối sách mức độ bảo tồn cảnh quan giữa các khu vực karst trong nước với các khu vực karst trên thế giới.

Từ khóa: chỉ số xáo trộn môi trường karst, chỉ thị môi trường, bảo tồn cảnh quan karst, hoạt động nhân sinh, Phong Nha - Kẻ Bàng.

 (Xem toàn văn: Liên hệ với Tạp chí Địa Chất-Trung tâm Thông tin, Lưu trữ và Tạp chí Địa chất)